2 kwietnia 2025 r. nauczyciele wysłuchali wykładu online p. dra Dawida Frąckowiaka „MECHANOCHEMIA. Od moździerza i tłuczka do bezrozpuszczalnikowej syntezy leków”.

Mechanochemia jest dziedziną chemii zajmującą się badaniem zmian właściwości chemicznych, które zachodzą pod wpływem działania energii mechanicznej (np. mielenia, kruszenia, rozcierania, ścinania itp.). Zjawiska powiązane z mechanochemią są znane od czasów antycznych, natomiast systematyczne badania w tym zakresie rozpoczęły się dopiero pod koniec XIX wieku. Znane stwierdzenie Arystotelesa corpora non agunt nisi soluta (łac. „Substancje nie wchodzą ze sobą w interakcje, jeśli nie są rozpuszczone”) zostało obalone w świetle odkrycia, że reakcje chemiczne można z powodzeniem prowadzić w fazie stałej, bez udziału rozpuszczalników (ewentualnie przy obecności ich niewielkiej ilości). Starożytni potrafili uzyskać metaliczną rtęć z cynobru (HgS) poprzez ucieranie go miedzianym tłuczkiem, z dodatkiem octu winnego, w moździerzu wykonanym z tego samego metalu. Kluczowa rola mechanochemii w tworzeniu zrównoważonych rozwiązań została doceniona w Unii Europejskiej. Świadczą o tym projekty: COST Action CA18112 — Mechanochemistry for Sustainable Industry (2019–2023) oraz Impactive (w ramach programu Horyzont Europa, 2022–2026) o budżecie 7,6 mln euro. Ten ostatni projekt ma na celu wdrożenie mechanochemii jako zrównoważonej metody syntezy aktywnych składników farmaceutycznych (API). W trakcie wykładu wykładowca opowiedział m.in. o tym, jak podróże koleją przyczyniły się do odkrycia mechanochemii, czy można zostać „domowym” mechanochemikiem oraz jak przekształcać złoto w jego związki chemiczne przy użyciu soli kuchennej i środka do czyszczenia basenów. Mechanochemia daje naukowcom możliwość tworzenia unikalnych materiałów o wyjątkowych właściwościach, które są trudne (lub wręcz niemożliwe) do uzyskania tradycyjnymi metodami. Może ona w niedalekiej przyszłości zrewolucjonizować przemysł chemiczny, oferując bezpieczniejsze, bardziej ekologiczne i efektywne sposoby produkcji, kluczowe dla zrównoważonej przyszłości naszej planety.